Thành cổ Diên Khánh - Dấu ấn thành trì Vauban 230 năm lịch sử

Thành cổ Diên Khánh là một trong những minh chứng lịch sử hào hùng, mang đậm dấu ấn kiến trúc Vauban độc đáo còn sót lại tại dải đất miền Trung. Bước qua những cổng thành rêu phong, bạn như ngược dòng thời gian, tìm về không gian tĩnh lặng và cổ kính giữa lòng phố thị Nha Trang. Khi tham gia tour Nha Trang cùng Dona Tourist, bạn sẽ được hướng dẫn chi tiết về lịch sử, tham quan từng cổng thành, tường thành và những di tích quý giá, đồng thời khám phá văn hóa đặc sắc địa phương.

Giới thiệu thành cổ Diên Khánh 

Thành cổ Diên Khánh ở đâu? Tọa lạc tại khóm Đông Môn, Diên Khánh, ngay sát trục đường Lý Tự Trọng sôi động, thành cổ Diên Khánh như bức tranh trầm mặc cách trung tâm thành phố Nha Trang khoảng 10km về phía Tây. Đây là một trong số ít những tòa thành cổ hiếm hoi tại Việt Nam vẫn còn giữ được vẹn nguyên cấu trúc nguyên bản sau bao thăng trầm của lịch sử.

Lưu ý: Quý khách lưu ý địa chỉ trên là trước thời điểm sáp nhập tỉnh. Quý khách nên kiểm tra lại địa chỉ mới chính xác trước khi khởi hành để tránh nhầm lẫn và thuận tiện cho việc di chuyển.

Từng giữ vị trí quân sự chiến lược trọng yếu tại khu vực Nam Trung Bộ, nơi đây là "chứng nhân" cho những biến động hào hùng, sở hữu phong cách kiến trúc Vauban độc đáo, đầy mê hoặc. Nếu đang tham gia tour Nha Trang, đừng chỉ dừng chân ở những bãi biển xinh đẹp, hãy dành thời gian ghé thăm thành cổ để cảm nhận vẻ đẹp cổ kính, tĩnh lặng và đầy sâu lắng ít nơi nào có được.

Trở về quá khứ để hiểu sâu về lịch sử thành cổ Diên Khánh

Ngược dòng thời gian về năm 1793, giữa lúc triều đại Tây Sơn đang dần suy yếu, chúa Nguyễn Phúc Ánh cùng các danh tướng Võ Tánh và Nguyễn Văn Trương đã quyết định biến Diên Khánh thành cứ điểm quân sự chiến lược. Công trình được hoàng tử Cảnh trực tiếp giám sát, huy động hơn 3.000 nhân lực tinh nhuệ từ vùng Bình Thuận và Thuận Thành. Với tinh thần khẩn trương, chỉ sau hơn một tháng ròng rã, tòa thành kiên cố và đồ sộ đã chính thức sừng sững giữa vùng đất Khánh Hòa.

Sau khi hoàn thiện, thành Diên Khánh trở thành đại bản doanh quan trọng dưới sự chỉ huy của hoàng tử Cảnh và giám mục Bá Đa Lộc. Phía sau những bức tường thành vững chãi từng là quần thể kiến trúc triều đình thu nhỏ đầy uy nghiêm. Hoàng cung rực rỡ ở vị trí trung tâm, bao quanh là các cơ quan đầu não như dinh Tuần Vũ, dinh Án Sát, dinh Lãnh Binh và dinh Tham Tri. Bên cạnh đó, hệ thống nhà kho và nhà lao cũng được xây dựng vô cùng kiên cố, minh chứng cho sự quy mô, tầm quan trọng bậc nhất của vùng đất này trong lịch sử bấy giờ.

Từng là “thủ phủ” kháng chiến của phong trào Cần Vương tại Khánh Hòa thời kỳ đầu chống Pháp, thành cổ Diên Khánh hiện nay là di sản văn hóa quý báu, hội tụ các giá trị lịch sử, quân sự và kiến trúc độc đáo. Điểm đặc biệt của di tích này là sự hòa quyện giữa quá khứ và hiện tại, các cổng thành vẫn mở lối cho dòng người qua lại mỗi ngày trên con đường huyết mạch của thị trấn. Duy chỉ có cổng Hậu nằm khép mình yên ả sau trường mẫu giáo, tách biệt hẳn với sự nhộn nhịp bên ngoài.

Đường đi đến thành cổ Diên Khánh

Để bắt đầu chuyến hành trình ngược dòng thời gian, từ trung tâm thành phố Nha Trang, bạn chỉ cần xuôi theo cung đường 23/10 hướng về thị trấn Diên Khánh. Khi đến ngã rẽ vào đường Lý Tự Trọng, hãy đi thêm khoảng 500m để diện kiến Cổng Đông đầy uy nghiêm của tòa thành cổ.

Diên Khánh vốn là vùng đất "tựa sơn hướng hải", nằm cách Nha Trang chỉ 10km về phía Tây và cách thành phố Cam Ranh khoảng 35km về phía Bắc. Chính vì vị trí thuận lợi này, sau khi tận hưởng những bãi biển xanh ngắt trong tour Nha Trang hay Cam Ranh, bạn có thể dành một ngày để đổi gió tại đây. 

Không chỉ có thành cổ, vùng đất này còn mời gọi du khách bởi quần thể di tích và danh thắng đậm chất văn hóa như cây Dầu Đôi cổ thụ, miếu thờ tướng Trịnh Phong, đền thờ Trần Quý Cáp hay Văn Miếu Diên Khánh trang nghiêm. Nếu yêu thích kiến trúc và thiên nhiên, đừng quên ghé thăm nhà thờ Hà Dừa, khu tưởng niệm bác sĩ Yersin hoặc thả mình vào làn nước mát lạnh tại Suối Tiên thơ mộng bắt nguồn từ đỉnh Hòn Bà.

Chiêm ngưỡng kiến trúc cổ kính, độc bản của thành cổ Diên Khánh

Trong hành trình khám phá phố biển, du khách sẽ được đắm mình trong làn nước xanh trong, có cơ hội ngược dòng thời gian về với những giá trị lịch sử hào hùng khi kết hợp du lịch Nha Trang và ghé thăm vùng đất Diên Khánh cổ kính. Rời xa sự nhộn nhịp của phố thị, mời bạn dừng chân để chiêm ngưỡng kiến trúc cổ kính, độc bản của thành cổ Diên Khánh. Những cổng thành rêu phong vẫn đứng vững như chứng nhân lịch sử giữa lòng nhịp sống hiện đại.

Kiến trúc Vauban độc đáo, đặc trưng của thành

Thành cổ Diên Khánh tọa lạc trên dải đất cao ráo, mang dáng dấp của chú rùa lớn, biểu tượng cho sự bền vững và trường tồn cùng thời gian. Công trình này là minh chứng điển hình cho lối kiến trúc quân sự kiểu Vauban với các góc thành nhô hẳn ra ngoài, tạo tầm nhìn chiến lược bao quát. Tại mỗi góc, những ụ đất cao khoảng 2m được thiết kế làm pháo đài đặt súng đại bác, kết hợp cùng các khu vực lưu trú rộng rãi cho quân sĩ.

Bên cạnh yếu tố kỹ thuật phương Tây, thành còn mang đậm dấu ấn Việt với những hàng tre bụi gai ken dày trên mặt thành giúp gia cố đất, tạo thành hàng rào tự nhiên kiên cố. Bao quanh tòa thành là hệ thống hào sâu từ 3m đến 5m, lòng hào đầy rẫy chướng ngại vật và luôn tràn ngập nước, tạo nên "vành đai thép" ngăn cách thế giới bên ngoài với lối vào duy nhất là những cây cầu bắc ngang.

Quy mô và kích thước ấn tượng của thành cổ

Trải rộng trên diện tích khoảng 36.000m2, thành cổ Diên Khánh là hình mẫu tiêu biểu của kỹ nghệ quân sự Vauban, lối kiến trúc pháo đài lừng danh từ Tây Âu. Thay vì hình khối cứng nhắc, tường thành được xây đắp bằng đất theo hình lục giác không đều với chu vi kéo dài gần 2.700m. Điểm độc đáo nằm ở những đoạn tường uốn lượn nhịp nhàng, các góc thành không nhô quá gắt nhưng vẫn tối ưu hóa được tầm nhìn bao quát sang hai phía.

Cấu trúc tường thành được tính toán kỹ với mặt ngoài dựng đứng hiểm trở, trong khi mặt trong lại có độ dốc thoải và phân thành hai bậc thang, tạo nên đường tiếp tế quân sự nội bộ vô cùng thuận tiện. Điểm nhấn của quần thể là hệ thống cổng thành kiên cố bằng gạch nung và vôi vữa. Mỗi cổng thành là khối kiến trúc đồ sộ dài 15m, nổi bật với lối vòm cuốn cao rỗng, dẫn vào lòng thành. Để lên đỉnh cổng,  nơi có mặt đường rộng hơn 5m, quân sĩ có thể di chuyển qua hệ thống bậc cấp rộng rãi được bố trí hai bên, tạo nên quy trình vận động quân sự khép kín và hiệu quả.

Ngự trị trên mỗi cổng thành là lầu tứ giác trang nghiêm với bốn cửa mở ra bốn hướng chiến lược. Đỉnh cao nhất cấu trúc cổ lầu cao 4,1m, nổi bật với hệ mái uốn cong mềm mại được lợp ngói âm dương, nét kiến trúc đặc trưng của đình đài Việt Nam xưa. Sự an toàn trên cao được đảm bảo bởi hệ thống lan can cao 0,85m bao quanh lầu.

Dù thời gian đã bào mòn hệ thống tường thành đất vốn từng liền mạch, hiện nay di tích vẫn bảo tồn được khoảng 1.656m tường bao. Cấu trúc nguyên bản với mặt ngoài thẳng đứng đối đầu kẻ thù và mặt trong thoai thoải thuận tiện cho vận động quân sự vẫn hiện rõ trên các đoạn tường cao 3m, bề mặt rộng tới 5m, đủ tạo thành hành lang phòng thủ kiên cố.

Bố trí các cổng thành tinh tế, hài hòa

Dẫu dòng thời gian đã lấy đi hai trong số sáu cánh cửa của tòa thành, nhưng bốn cổng chính hiện còn gồm Đông, Tây, Tiền (Nam) và Hậu (Bắc) vẫn đứng vững. Việc khám phá các cổng thành là hành trình thú vị xuyên qua lòng thị trấn:

• Cổng Đông: Án ngữ trên đường Lý Tự Trọng, từ trục chính 23/10, chỉ cần rẽ vào phố Lý Thường Kiệt, lướt qua những ngôi trường giàu truyền thống như THCS Phan Chu Trinh hay THPT Hoàng Hoa Thám là sẽ thấy bóng dáng rêu phong của cổng Đông hiện ra.
• Cổng Tây: Nằm cách cổng Đông chừng 700m, lộ trình đơn giản là tiếp tục đi thẳng trên con đường Lý Tự Trọng sau khi đã ghé thăm cổng Đông.
• Cổng Tiền: Hướng về phía Nam thị trấn, cổng Tiền tọa lạc uy nghi trên trục đường Trịnh Phong, đón những luồng gió từ phương Nam thổi tới.
• Cổng Hậu: Trái ngược với sự nhộn nhịp của các cổng khác, cổng Hậu nằm tĩnh lặng và khiêm nhường hơn trong con ngõ nhỏ trên đường Nguyễn Bỉnh Khiêm về phía Bắc.

Phục dựng lịch sử, nâng tầm du lịch thành cổ Diên Khánh

Dòng chảy hơn 200 năm lịch sử đã để lại trên thành cổ Diên Khánh những vết hằn của thời gian, nhưng cũng từ đó, giá trị của di tích này càng thêm tỏa sáng. Quá trình bảo tồn di sản được ghi dấu qua các dấu mốc quan trọng:

• Năm 1988: Được nhà nước chính thức xếp hạng là di tích Quốc Gia, khẳng định vị thế lịch sử quan trọng.
• Năm 2003: Thực hiện cuộc đại trùng tu, tập trung vào sơn sửa bốn cửa thành và kiên cố hóa cấu trúc tường bị rạn nứt.
• Năm 2010: Mở rộng quy mô bảo tồn ra các khu vực vùng đệm xung quanh thành để bảo vệ toàn diện di tích.
• Năm 2014 đến nay: Chuyển mình mạnh mẽ với mô hình phố đi bộ, kết hợp giữa bảo tồn di sản và phát triển du lịch bền vững.

Check-in đậm chất cổ kính ở thành cổ Diên Khánh

Chẳng cần phải ngược dòng ra tận đất cố đô, ngay sát vách phố biển Nha Trang nhộn nhịp, có "nốt trầm" mặc đầy mê hoặc mang tên thành cổ Diên Khánh. Nơi đây sở hữu vẻ đẹp thời gian in hằn trên từng viên gạch nung, những mảng tường rêu phong và bậc tam cấp bạc màu tựa thước phim điện ảnh cổ xưa. Hãy cùng Dona Tourist chiêm ngưỡng những bức ảnh đậm chất nghệ thuật, nơi mỗi góc máy đều kể về câu chuyện văn hóa trầm mặc và đầy kiêu hãnh.

Kết luận

Vượt xa khỏi định nghĩa của điểm dừng chân thông thường, thành cổ Diên Khánh mang dấu ấn thành trì Vauban 230 năm lịch sử chính là báu vật kiến trúc hiếm hoi còn vẹn nguyên cốt cách giữa lòng phố biển. Để thực sự chạm tay vào dòng chảy quá khứ đầy mê hoặc này, bạn có thể lựa chọn đồng hành cùng chúng tôi qua những hành trình tour Nha Trang chuyên nghiệp. Mọi thông tin chi tiết về điểm đến và những câu chuyện văn hóa ẩn giấu đều được chắt lọc tại chuyên mục Blog Nha Trang của donatourist.com.

Mỗi chuyến đi cùng Dona Tourist không chỉ là kỳ nghỉ, mà còn là cuộc dạo chơi giữa những tầng nấc thời gian. Chúng tôi tin rằng, vẻ đẹp trầm mặc của thành cổ Diên Khánh sẽ là “mảnh ghép” hoàn hảo cho những tâm hồn đang tìm kiếm sự khác biệt trong hành trình xê dịch.

Thông tin liên hệ:

Website: https://donatourist.com

Địa chỉ: 500 Minh Phụng, phường Bình Thới, TP. HCM

Hotline: 0983949646

Email: donatourist1@gmail.com

Facebook: https://www.facebook.com/CtyDuLichDoNa/